Władimir Makanin 1937-2017

 

1 listopada 2017 roku zmarł Władimir Makanin. Był jednym z najważniejszych pisarzy schyłkowego ZSRR i współczesnej Rosji. Głębia jego twórczości będzie odkrywana przez pokolenia.

Makanin urodził się 13 marca 1937 roku. Z wykształcenia był matematykiem i scenarzystą. Prozę publikował od roku 1965. Na przełomie lat 70. i 80. zdobył uznanie czytelników, a od lat 90. zaczęto go honorować najbardziej prestiżowymi nagrodami literackimi, takimi jak „Rosyjski Booker”, „Bolszaja Kniga”, „European Prize for Literature”.

Urodził się w Orsku na Uralu, całe twórcze życie spędził w Moskwie, która stała się przestrzenią-bohaterką wielu jego najważniejszych dzieł, dopiero w ostatnich latach, naznaczonych chorobą, przeniósł się do miejscowości Krasnoje pod Rostowem nad Donem, gdzie zmarł i został pochowany.

Interesowała go ludzka egzystencja. Za zasłoną spraw powszednich ukrywał problemy wieczne i najważniejsze. Pisał o ludziach zwykłych, często – jak on sam – z prowincji, którzy w wielkim mieście lub na wojnie zmagają się z codziennością, patrzył na nich jednak przez pryzmat uniwersalnej kultury europejskiej i wielkiej tradycji rosyjskiej, głównie spod znaku Dostojewskiego. Do arcydzieł Makanina należą opowiadania i mikropowieści: Ключарев и Алимушкин (1977), Предтеча (1982), Где сходилось небо с холмами (1984), Отставший (1987), Утрата (1987), Лаз (1991), Стол, покрытый сукном и с графином посередине (1993), a nade wszystko Кавказский пленный (1995), po którym przyszły kolejne wielkie dzieła – z powieściami Андеграунд, или Герой нашего времени (1998) i Асан (2008) na czele. Jego utwory wystawiano na scenie, kilka zekranizowano (m.in. Gieorgij Danelija – Orzeł i reszka i Aleksiej Uczitiel – Jeniec).

W Polsce nie cieszył się łaskawością wydawców (opublikowano u nas jedynie opowiadanie Człowiek „świty”, tom prozy pt. Antylider, powieść Asan oraz fragmenty kilku innych utworów), znalazł tu jednak licznych interpretatorów, z których kilkoro związanych jest z naszym Instytutem (Jadwiga Szymak-Reiferowa, Anna Skotnicka, Katarzyna Jastrzębska, Janusz Świeży). 16 i 17 marca 2010 roku mieliśmy szczęście gościć Go na UJ, o czym przypominają nieliczne, niestety, fotografie

  1. http://www2.filg.uj.edu.pl/ifw-archiwum/wydarzenia/opis.php?wybor=4&w=4&op=allgall&wyd=49_Makanin_Bykow
  2. http://www2.filg.uj.edu.pl/ifw-archiwum/wydarzenia/opis.php?wybor=4&w=4&op=allgall&wyd=50_Rosja_literacka

Poznałem Makanina osobiście kilkanaście lat wcześniej – w roku 1995 w Moskwie, jeszcze na studiach. Miał dla mnie dużo życzliwości i czasu – także później, choć tego nie nadużywałem. Zapamiętałem go jako cierpliwego i przenikliwego rozmówcę, pisarza myśliciela, szanującego słowo i człowieka.

Janusz Świeży

fot. Instytut Filologii Wschodniosłowiańskiej
Data publikacji: 08.11.2017
Osoba publikująca: Bartosz Gołąbek